موضوع پروژه:
مقایسه ابتلا به بیماریهای قلبی – عروقی، دیابت و چاقی در دو نسل جدید و قدیم
محقق مسئول: دکترحمید رضا شیخ روشندل
محققین:
دکتر مریم زارعی
منصوره مشهدی
مجری طرح:
موسسه تحقیقاتی پژوهشی طعام اسرار
تیر ماه 1384
فهرست مطالب
• فصل اول بیماریهای رایج
• فصل دوم روش تحقیق
• فصل سوم بررسی و ارزیابی
• فصل چهارم نتیجه گیری جمع بندی
مقدمه
بدن مابرای دستیابی به سلامت جسمی و روانی ، انجام فعالیت واعمال حیاتی باید شرایط مناسب رابرای خود فراهم کند . آب ، هوا و غذا از جمله نیازهای اولیه تامین سلامت می باشد که به ویژه برخورداری ازرژیم غذایی متعادل دراین زمینه نقش مهمی رابه عهده دارد.
باور هرشخص ازخوب بودن میتواند باواقعیت امرمتفاوت باشد. بطوری که خانمها این باور را بابرخورداری ازاندامی متناسب ، شادابی و مردان باداشتن ظاهری آراسته واندامی عضلانی وبدون تظاهر به بیماری خاصی میدانند . درحالیکه واقعیت چنین نیست. برای مثال ، احتمال دارد خانمی به ظاهرسالم به کم خونی خفیف یامتوسط آهن ویامردی فعال به بیماری دیابت، فشارخون مبتلا باشد.
درواقع خوب زیستن، بیشترین برداشت ما از زندگی است وبنابراین سن بالا ویا برعکس برخورداری ازسلامت کامل ، مهم نبود . بلکه آگاهی صحیح، باور قوی و رفتارمناسب تغذیه ای عامل مهمی برای خوب زیستن است.
درراستای رسیدن به این اهداف ، راهنماهای رژیمی توسط وزارت کشاورزی و وزارت بهداشت ایالات متحده ارائه شد. این پیشنهادات برداشتن وزن مناسب وکاهش خطربیماری ها متمرکز بود وراههای رسیدن به این اهداف راکاهش مصرف چربی وکلسترول ، افزایش کربوهیدرات وفیبر، محدودکردن سدیم وقند وحفظ دریافت کافی کلسیم و فلوئور معرفی کرد. راهنماها به ارتقای سلامت وکاهش خطربیماری هایی مانند قلبی – عروقی ، فشارخون، سکته ، چاقی و دیابت کمک می کند.
فصل 1
ارتباط بیماریهای جوامع توسعه یافته با تغذیه
- چاقی و ترکیب بدن
- دیابت شیرین
- تغذیه و بیماریهای قلبی عروقی
- تغذیه و فشارخون
چاقی و ترکیب بدن
چاقی احتمالاً مهمترین مشکل تغذیهای آمریکاست. شیوع افزایش وزن در بزرگسالان در1988 تا1991 نسبت به سالهای 1976 تا 1980، 33% بیشتر شد. بیش از 20% نوجوانان و تقریباً یک سوم بزرگسالان این کشور دچار افزایش وزن هستند و جمعیتی نزدیک به 50% از زنان آمریکایی آفریقایی تبار افزایش وزن دارند.
مشخص نیست که آیا چاقی یک عامل خطر مستقیم برای تندرستی است یا نه، اما دراینکه باعث افزایش خطر ابتلا به بیماریهایی مثل بیماری های قلبی عروقی، دیابت، فشارخون و برخی سرطانها می شود، جای تردید نیست . ضرر اقتصادی چاقی بیش از100 میلیارد دلار در سال است. حل این مشکل، مستلزم توجه فوق العاده پزشکان نظام خدمات بهداشتی در رابطه با چاقی و پیشگیری از آن است.
عوامل زمینه ساز چاقی
واضح است که چاقی علل چندگانه وانواع مختلفی دارد. اگر چه سازوکارهای ایجاد چاقی ناشناخته است، اما برآیند اثرآنها به عدم تعادل انرژی دریافتی ومصرفی مربوط می شود.
عوامل ژنتیکی
کشف ژن ob درموش این نویدراداده است که ژن یا فراوردههای ناشی از ژنهای مسئول چاقی درانسان پیداشوند. این کشف مهم نقش مهمی درشناخت ما از علل چاقی دارد، اما تا امروزهیچ گونه جهش ژنی درانسان به عنوان دلیل مستقیم چاقی عنوان نشده است. بادرنظرگرفتن عوامل محیطی، مشخص شده که هرچند صفات ارثی، زمینه ساز چاقی هستند، اما به خودی خود، ایجاد چاقی نمی کنند. همیچنین مشخص نیست که عوامل ژنتیکی و ارثی چگونه به افزایش وزن کمک می کنند درحال حاضر، داده های قابل اعتمادی که نشان دهد افراد لاغر دارای زمینه ارثی چاقی، ویژگی هایی مانند ذائقه خاص ، الیاف عضلانی باکارآیی متابولیکی بالا یاکاهش انرژی پایه داشته باشند، وجودندارد. داشتن استعداد ژنتیکی برای چاقی منتفی کننده اثرفوق العاده محیط نیست. در واقع، باوجوداستعداد ژنتیکی یا ارثی یک فرد، عوامل محیطی مثل افزایش فعالیتهای روزمره یادردسترس نبودن غذاهای غنی ازانرژی می تواند از پیدایش چاقی جلوگیری کنند.
سندرمهای نوروآندوکرینی
ناهنجاریهای نوروآندوکرینی (کادر1-1 ) سبب چاقی در کمتراز 1% موارد می شود وآنها که بااحتمال بیشتری سبب چاقی هستند (مانند هیپوتیروئیدیسم، سندرم کوشینگ، سندرم پلی کیستیک تخمدان) به ندرت باعث درجات شدید چاقی می شوند. بنابراین ، افراد چاق عمدتاً اختلالات آندوکرینی ندارند.
ناهنجاریهای متابولیسم انرژی
ناهنجاریهای مربوط به متابولیسم انرژی سبب کاهش نگهداری انرژی مورد نیاز و درنتیجه افزایش وزن می شوند. بنابراین، به فرض اینکه دریافت انرژی و فعالیت فیزیکی ثابت بماند، اختلال درسوخت و ساز سبب کاهش انرژی مصرفی روزانه میشود. سه جزء اصلی انرژی مصرفی عبارتند از: انرژی مصرفی استراحت، اثرگرمازایی غذا وانرژی مربوط به فعالیت (کادر 2-1)
کل انرژی مصرف روزانه و استراحت در بین افراد، حتی با وجود اندازه بدنی یکسان، تاحدودی متفاوت است. باوجوداین، متوسط انرژی مورد نیاز به تناسب افزایش وزن بالامیرود و افراد سنگینتر به انرژی بیشتری در روز نیازدارند. دلایل کافی که نشان دهد، کاهش انرژی مورد نیاز فرد به افزایش وزن کمک میکند وجود ندارد.
کادر 1-1، علل نوروآندوکرینی چاقی
|
کادر 2-2، اجزای اصل انرژی مصرفی
|
فصل 2
روش تحقیق و بررسی آماری
در این تحقیق ما، جهت بررسی میزان فراوانی بیماریها و مرگ و میرناشی از آن در دو نسل از مردان شهر نشین تهران از 2 گروه 100 نفری، 45 ساله و 65 ساله استفاده نمودیم. روش نمونه گیری همانند بسیاری از پژوهشهای رشتههای مختلف علوم پزشکی از نوع غیر احتمالی است یعنی افراد شانس مساوی برای ورود به نمونه ندارند. در ابتدا با ارائه پرسشنامهای به نمونهها، افراد را از لحاظ برخورداری از یکسری ریز فاکتورها مورد سنجش قرارداده و در انتها به نتایج جالب توجهی دست یافتیم.
الف) گروه اول شامل 100 نفر از مردان 45 ساله ساکن شهر تهران است که:
- درآمدی بین 250 تا300 هزارتومان درماه دارند.
- 45% کارمند- 18% بازاری و37% کارآزاد دارند.
- بطورمتوسط روزانه 75 دقیقه به پیاده روی می پردازند.
- 93% دارای اطلاعات علمی وتغذیه ای می باشند.
- 40% مبتلابه بیماری قلبی وعروقی – 93% چاقی و17% دیابت می باشند ودرزمینه بیماری دیابت 9% زمینه ارثی وخانوادگی دارند.
- 47% درحال حاضر به دخانیات (سیگار) اعتیاد دارند.
- 100% نمونه ها به خوراکیها ، نوشیدنی ها وتنقلات شیرین علاقمند بوده وازآنها استفاده می کنند.
- 13% نمونه ها دارای رژیم غذایی پرچرب می باشند.
- حداقل 90% ازنمونه ها دارای رژیم غذایی غنی ازمیوه وسبزی می باشند .(95% سالاد – 5/99% میوه، 300تا500گرم روزانه).
ب) گروه دوم شامل 100 نفرازمردان 65 ساله ساکن شهرتهران است که:
- همانند گروه اول درآمدی متوسط و حتی متوسط به بالادارند.
- 60% کارمند - 33% بازاری و70% کارآزاد داشته و دارند.
- در سن 45 سالگی فعالیت بدنی به صورت پیاده روی به مدت 50 دقیقه در روز داشته اند.
- در حال حاضر10% ودرسن 45 سالگی تنها3% ازنمونهها اطلاعات تغذیهای داشته اند.
- ابتلا به بیماری قلبی وعروقی درسن 45 سالگی 10% و درحال حاضر53%
- دیابت در سن 45 سالگی 2% و درحال حاضر 8% باسابقه خانوادگی 2%
- چاقی درسن 45 سالگی 35% و در حال حاضر 63%
- 50% ازنمونهها به استعمال دخانیت (سیگار) اعتیاد دارند.
- در زمینه مصرف شیرینی وتنقلات شیرین در45 سالگی 5% ودرحال حاضر25%
- در مورد رژيم غذایی پرچرب در 45 سالگی 8% و در حال حاضر 35%
- 3% افراد در45 سالگی و 10% درحال حاضررژیم غذایی غنی ازسبزیجات دارند.
- 35% افراد در45 سالگی و 70% درحال حاضر رژیمی سرشار از میوه (300 تا500 گرم در روز) دارند.
فصل 3
بررسی و ارزیابی
بررسی و مقایسه درصد ابتلا در دو نسل جدید و قدیم
فصل 4
نتیجه گیری و جمع بندی
با توجه به بررسیهای انجام شده بر روی دو نسل جدید و قدیم و توجه به عادات غذایی و نحوه زندگی، آنچه در این پروژه قابل توجه میباشد تغییرعادات غذایی نسل امروزاست.
با در نظر گرفتن میزان و آمار بالاتر نسل امروز از اطلاعات تغذیهای بجاست که شاهد کاهش روند ابتلا به بیماریهای جوامع توسعه یافته باشیم. حداقل 90% از افراد در این دوره دارای رژیمی غنی از کربوهیدرات پیچیده و پرفیبر مثل سبزیجات و میوه میباشند که این خود سبب کاهش میزان ناراحتیهای قبلی – عروقی دراین نسل گردیده دراین میان کاهش چشم گیر حداقل 90 درصدی مصرف روغن و چربی غیر قابل انکار است.
امامتأسفانه افزایش 100 درصدی مصرف کربوهیدرات ساده وتنقلات شیرین سبب افزایش چاقی ودیابت درنسل جدید گردیده است. باتوجه به اطلاعات پزشکی وغیرپزشکی درزمینه مضرات استعمال دخانیات تنها کاهشی درحدود 3% از مصرف سیگار را مشاهده میکنیم شاید این فاکتور نیز به همراه سایر فاکتورها عاملی جهت کاهش ابتلا به بیماریهای قبلی و عروقی در حدود 13% میباشد.
فعالیت بدنی روزانه نیز ریزفاکتور بسیارمهمی درجهت تخفیف بروز و شیوع بیماریهای جوامع صنعتی است که درنسل امروز باتوجه به پیشرفت تکنولوژی خوشبختانه اهمیت خود را از دست نداده و حتی کمی افزایش یافته است. یا تفاسیر به عمل آمده وتوجه به این نکته که تنوع غذایی در جوامع امروزی به طورپیوسته درحال گسترش است، اصطلاح غذای فصلی مفهوم خودراازدست داده است ودرطول سال حتی درمغازه های کوچک شهری دردسترس هستند. بااین حال رژیم غذایی، یک الگوی مناسب وسالم نبوده وباتوجه به رواجFaSt Food وراحت طلبی انسانها باید تدابیر پزشکی خاصی دراین زمینه اندیشیده و دو عامل وراثت ومحیط را نیزدرنظرگرفته وآگاهی شهروندان را افزایش داد. همانگونه که ازآماربرآمده ودرسطربالا به آن اشاره شدباتوجه به توسعه تکنولوژی وماحصل آن که بی تحرکی نسبت به نسل سابق است اما به تبلیغات وآموزشهای داده شده ، فعالیت بدنی باآگاهی در زمینه جلوگیری از بروز بیماریها روزبه روزدرحال گسترش بوده واین خودجای بسی امیدواری ست.
فهرست منابع
- اصول تغذیه بالینی - سارا ال مورگان، رونالد واینسیر
- طب داخلی سیسیل
- روش تحقیق و بررسی در علوم پزشکی
- مدارک موجود در موسسه تحقیقاتی طعام اسرار